Strane medijske grupe sada upravljaju sa četiri televizije sa nacionalnim frekvencijama u Crnoj Gori 

Dok strane grupe drže najuticajnije komercijalne medije u Crnoj Gori, lokalni mediji se bore da opstanu na malom medijskom tržištu. Prema zvaničnim podacima, više od 182 medija djeluju u Crnoj Gori, dok su najuticajniji mediji u vlasništvu stranih kompanija.

Strane medijske grupe sada upravljaju sa četiri komercijalne televizije sa nacionalnim frekvencijama u Crnoj Gori. Jedina druga stanica koja emituje program na teritoriji cijele države je javni servis (RTCG).

Kompanija United Media S.A.R.L. sa sjedištem u Luksemburgu postala je većinski akcionar u „TV Vijesti d.o.o.“ kupovinom 51 odsto akcija od ranijih vlasnika. Televizija „Nova M“ je u vlasništvu Direct Media d.o.o. iz Beograda, podružnice United Media S.A.R.L. „Vijesti“ i TV „Nova M“ su de fakto u vlasništvu iste matične kompanije, United Group.

Prema Centralnom registru privrednih subjekata, televizija „Prva“ je 100 odsto u vlasništvu Kopernikus Corporation LTD sa Kipra, dok su televiziju „ADRIA“ osnovale kompanije Adria management services d.o.o. i A Media Invest d.o.o.

United Media, sa sjedištem u Luksemburgu, je većinski vlasnik „Daily Press d.o.o“, koji objavljuje dnevni list i portal Vijesti. Dnevni list i portal Pobjeda su u vlasništvu Media-Nea d.o.o., u vlasništvu First Financial Holdings-a čiji je jedini akcionar Petros Statis. Statis je preko svojih kompanija vlasnik i portala „CDM“ i „Analitika“. Treće crnogorske dnevne novine, „Dan“, izdaje Jumedia Mont d.o.o. koja kao akcionare ima tri državljanina Crne Gore.

Crnogorska Agencija za elektronske medije saopštila je da snažno prisustvo stranih vlasnika medija može imati negativan uticaj na manje medije, naglašavajući da je crnogorsko medijsko tržište malo i fragmentirano.

„Finansijski interes velikih oglašivača i vlasnika kapitala na tržištu od 600 000 stanovnika je veoma upitan. Međutim svi mediji sa nacionalnom pokrivenošću su u vlasništvu stranih kompanija. Lako je zaključiti da se tu ne radi o ekonomskim pitanjima već prije da je oblikovanje javnog mnjenja ključni interes stranih vlasnika i lica povezanih sa njima“, saopštila je Agencija.

U cilju sprečavanja monopola, Zakon o elektronskim medijima iz 2020. godine zabranjuje emiterima sa nacionalnom pokrivenošću da imaju udio veći od 25 odsto u drugom nacionalnom emiteru ili više od 10 odsto udjela u novinskoj agenciji ili dnevnom štampanom mediju sa tiražom većim od 3000 primjeraka.

Međutim, budući da se taj zakon prevashodno odnosi na elektronske medije, odredba koja bi ograničila istovremeno vlasništvo dva ili više štmpanih medija nikada nije uključena u zakon. Neregulisano tržište onlajn medija ostavlja dodatni prostor za koncentraciju medijske moći.

U medijskoj strategiji usvojenoj 19. oktobra, 2023. godine, Vlada je upozorila da je malo crnogorsko tržište pogođeno snažnom konkurencijom iz susjednih država. Vlada je istakla da je u Crnoj Gori, gdje posluju 182 medija, ukupni procijenjeni budžet za marketing 11 miliona eura.

„Dodatan izazov predstavlja ograničenje mogućnosti konkurentnog produkcijskog sadržaja, jer postoji nekoliko medijskih provajdera ovih usluga koji imaju značajan udio na tržištu. To je dodatni izazov za lokalne javne i komercijalne emitere“, navodi se u strategiji.

„Teško je očekivati da će mediji unarijediti produkciju usljed ograničenih finansijskih prilika, izazvanih finansijskim nestabilnostima“, dodaje se.

Prema izvještaju Sindikata medija Crne Gore iz decembra 2021. godine, u Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS) registrovana su 88 medija sa oko 1000 zaposlenih. Iz Sindikata medija saopšteno je da je svega polovina registrovanih medija u 2020. poslovala sa profitom, dok je 40 odsto bilo u gubitku.

Teško je povećati domaću produkciju bez državnih sredstava

U ovogodišnjem izvještaju o napretku Evropska komisija je upozorila da rastući interes velikih regionalnih kompanija na nacionalnom medijskom tržištu stvara sve intezivniju konkurenciju i ograničava prihode malih lokalnih medija.

„Duboka politička polarizacija medijske scene opstaje, dok rastuća konkurencija velikih regionalnih medija dodatno opterećuje lokalno medijsko tržište“, navodi se u izvještaju.

Prema izvještaju Agencije za elektronske medije od 12. jula 2023. godine, televizija „Vijesti d.o.o.“ imala je najveću vlastitu produkciju sadržaja u odnosu na druge komercijalne emitere u Crnoj Gori. Televizija „Vijesti d.o.o.“ imala je 38 odsto domaće produkcije, „Prva TV“ 26 odsto, „ADRIA TV“ 24 odsto, dok je televizija „Nova M“ imala 12 odsto.

Isti izvještaj je pokazao da je domaća produkcija u manjim komercijalnim televizijama bila u prosjeku 23 odsto. Ove cifre su niske jer je domaća produkcija skupa. Međutim, veće komercijalne televizije imaju manje troškove produkcije jer dobijaju programe i sadržaj od matičnih kompanija.

Šef Direktorata za medije u Crnoj Gori Neđeljko Rudović rekao je da će vlasti insistirati na većem udjelu vlastite produkcije TV i radio stanica, ističući da bi minimum trebalo da bude 10 do 20 odsto.

„To garantuje da će program biti većinom proizveden u Crnoj Gori i da će se baviti temama od značaja za Crnu Goru. Kao što znamo, nedostatak novca znači da nema dovoljno produkcije. Naš zadatak je održavanje aktuelnog modela medijskog pluralizma i medija na sve zakonom dozvoljene načine“, kazao je Rudović.

Prema zakonima o medijima, Vlada Crne Gore obezbjeđuje najmanje 17 miliona eura za finansiranje Nacionalnog javnog servisa (RTCG) i skoro milion eura za komercijalne medije preko Fonda za podsticanje pluralizma i raznovrsnosti medija. Istovremeno, opštine obezbeđuju finansiranje lokalnih javnih emitera, ali praksa pokazuje da je raspodjela neujednačena.

Agencija za elektronske medije je saopštila da većina medija u zemlji zavisi od neke vrste finansijske pomoći od države.

„Međutim, model pomoći mora da podržava emitere koji poštuju profesionalne standarde, proizvode značajne količine svog programa, emituju sadržaj od značaja za lokalne zajednice i smanjuju regionalne razlike u dostupnosti programa. Stvaranje takvog modela biće ozbiljan izazov“, saopštila je Agencija.